Skip to Content

Bis zur Neuimplementierung der Teuchos-Webapplikation stehen die Biographien nur in diesem statischen Format zur Verfügung.

Bitte setzen Sie keine Bookmarks auf diese Seite, sondern auf den Permalink, den Sie am Ende unter Referenzdaten finden!

Kritz, Justus Friedrich (1798–1869)

Vita

Geboren Kühnhausen bei Erfurt 9. August 1798, gestorben Erfurt 21. April 1869.

Erziehung durch Hauslehrer.

1813 Besuch des Erfurter Ratsgymnasiums, 1816 des Weimarer Gymnasiums.

WS 1817/18 Studium in Jena (Reisig, Eichstädt), SS 1819 in Berlin (Böckh).

Ostern 1821 Staatsexamen (Latein, Griechisch, Geschichte), 1821–24 Mitglied des Seminars für gelehrte Schulen in Berlin, Lehrer am Plamannschen Institut in Berlin (wo Otto von Bismarck und Ludwig Wiese seine Schüler waren), Hauslehrer und Lehrer am Gymnasium zum Grauen Kloster. Bismarck: „Meine Kindheit hat man mir in der Plamannschen Anstalt verdorben, die mir wie ein Zuchthaus vorkam“ (Lothar Gall, Bismarck. Der weiße Revolutionär. Frankfurt/M. 1980, 30; vgl. 29 u. 31). Bismarck besuchte die Anstalt von Jan. 1822 bis 1827.

Ostern 1824 Oberlehrer (und 1835 Professor) am (seit 1820 Kgl.) Gymnasium in Erfurt bis zur Pensionierung 1867 aus gesundheitlichen Gründen.

1833–66 zugleich im Nebenamt Verwalter der Kgl. Bibliothek. „Bibliothekar der Kgl. Bibliothek in Erfurt, … rettete die Amplonianische Bibliothek, die 1837 mit der Kgl. Bibliothek in Erfurt räumlich vereinigt wurde“ (Bader).

Dr. phil. (weder in Erfurt [Auskunft des Archivs] noch in Berlin). Auf dem Titelblatt der Sallust-Abhandlung von 1829 und den Kommentaren (Bd. 1 und 2, 1828/34) wird er als „Philosophiae doctor“ bezeichnet, später als „Professor Erfurtensis“; eine spezielle Promotionsschrift ist nicht nachweisbar.

Werke

Sallustii Opera quae supersunt. Ad fidem codicum manuscriptorum recensuit, cum selectis Cortii notis suisque commentariis edidit et indicem accuratum adiecit Fridericus Kritzius. 2 Bde. nebst Appendix und Bd. 3. Leipzig 1828–1853.

1: Catilinam continens. 1828. XXVI u. 328 S. Widmung: „Viris celeberrimis / Augusto Boeckhio / et / Carolo Reisigio / Thuringo, / praeceptoribus optimis egre/gieque de se meritis, / hanc Sallustianorum operum editionem grati animi testificandi caussa / d. d. d. / Fridericus Kritzius.“

2: Iugurtham continens. 1834. XIV u. 608 S. Widmung: „Viro maxime venerando / Io. Frid. Moellero, / ... / ... academiae / scientiarum Erfurtensis socio, / hanc Iugurthae Sallustiani editionem / publicum pietatis et amicitiae monumentum / exstare voluit / F. Kritzius.“ Appendix indicem continens in commentaria de Catilina et Iugurtha. 1835. 88 S. Editio altera emendatior. 1847. 85 S.

3: Historiarum fragmenta. Pleniora, emendatiora et novo ordine disposita suisque com¬mentariis illustrata edidit et indices accuratos adiecit F. Kritzius. Accedit codicis Vaticani et palimpsesti Toletani exemplum lapide inscriptum. 1853. XLIV u. 428 S. (mit 3 lithogra¬phierten Blättern).

De C. Sallustii Crispi fragmentis, a Carolo Debrossio in ordinem digestis rerumque gestarum contexta narratione illustratis, commentatatio. Leipzig 1829. 48 S.

Zur Beleuchtung der Schrift des Herrn Medizinalraths Dr. Lorinser „Zum Schutz der Gesundheit in den Schulen“. Erfurt 1836. VI u. 41 S.

Prolegomena ad novam Velleii Paterculi editionem particula 1. Programm Erfurt 1840. 18 S. M. Velleii Paterculi Quae supersunt ex Historiae Romanae libris duobus. Ad editionis principis, collati a Burerio codicis Murbacensis, apographique Amerbachiani fidem, et ex doctorum hominum coniecturis recensuit accuratissimisque indicibus instruxit F. Kritzius. Leipzig 1840. CXLIV u. 638 S. [Dass.] Editio altera, viliore pretio parabilis. 1848. CXLIV u. 638 S. Widmung (in beiden Ausgaben): „Viro / celeberrimo, doctissimo, summe / venerando, / Friderico Schaubio / … / hanc Velleii editionem summae observantiae / atque reverentiae publicum monumentum / exstare voluit / F. Kritzius.“ [Dass.] Recensuit et scholarum in usum edidit F. Kritzius. Leipzig 1840. Editio altera, viliore pretio parabilis. 1848. VI u. 94 S.

Joanni Friderico Strassio … memoriam diei XVIII mensis Augusti, quo ante hos quinquaginta annos munus auspicatus est, feliciter renovati … pie gratulantur Gymnasii Erfurtensis praeceptores interprete Friderico Kritzio. Programm Erfurt 1841. 11 S.

Schulgrammatik der lateinischen Sprache. Von F. Kritz und Friedrich Berger (= Parallelgrammatik der griech. und latein. Sprache Bd. 2). Göttingen 1848. XVI u. 644 S.

De codicibus Bibliothecae Amplonianae potioribus. Accedit poema saeculi XIII. ad fabulam vulpinam pertinens, quod Poenitentiarius inscribitur, e codice Amploniano emendatius edidit F. Kritzius. Programm Erfurt 1850. 50 S.

Die Fragmente des Sallust, neu geordnet und erklärt (Abdruck aus den Wissenschaftlichen Berichten der Erfurter Gesellschaft). Erfurt 1854, 249–292.

Sallustius, Catilina. Iugurtha. Historiarum fragmenta. Recognovit et succincta annotatione illustravit F. Kritzius. Leipzig 1856. XII u. 385 S. Widmung: „Viris illustrissimis / Ioanni Schulzio / philosophiae doctori, / regi Borussorum in ministerio institutionis publicae / moderandae ab intimis iisque superioribus consiliis, / et / Ludowico Wiesio / philosophiae doctori, / regi Borussorum in eodem ministerio ab intimis consiliis / hanc Sallustianorum operum editionem / publicum pietatis atque observantiae documentum / exstare voluit / F. Kritzius.“

De glossematis falso Taciti Agricolae imputatis. Commentatio critica spectans Wexii editionem Agricolae. Programm Erfurt 1857. 25 S.

P. Cornelii Taciti Agricola. Ex Wexii recensione recognovit et perpetua annotatione [2.–3. Aufl. mit dem Zusatz: in usum scholarum] illustravit F. Kritzius. Berlin 1859. XIV u. 163 S. 21865. XV u. 163 S. Editio tertia aucta et emendata. 1874.

Zu Tacitus Agricola [1, 4]. Neue Jahrbücher für Phil. und Paed. 81 = Jahrb. für class. Phil. 6 1860, 645–648.

P. Cornelii Taciti Germania. Ex Hauptii recensione recognovit et perpetua annotatione illustravit F. Kritzius. Berlin 1860. XII u. 119 S. Editio altera aucta et emendata. 1864. XVI u. 131 S. Widmung (1. und 2. Aufl.): „Viro / clarissimo, doctissimo, maximopere colendo / Carolo Gustavo Heiland / … / hanc Germaniae editionem / summae observantiae testem esse voluit / Fridericus Kritzius.“ Ed. tertia emendata. 1869. XVI u. 131 S. 4. Aufl.: De situ ac populis Germaniae liber F. Kritzii annotatione illustratus. Quartam editionen curavit Wilhelm Hirschberger. Berlin 1878. XVIII u. 94 S.

Quellen

Nekrologe

Anonym, Zum Andenken an Prof. J. F. Kritz. Zeitschrift für das Gymnasial-Wesen 23 (N. F. 3), 1869, 494–495.

Anonym, Thüringer Zeitung 1869, Nr. 116 (Beilage).

Würdigungen

Eckstein 306f. Pökel 146.

Bursian, Geschichte der class. Philologie 959. 965.

Bader, Lexikon deutscher Bibliothekare 138.

Festschrift zum 350jährigen Jubiläum des Königl. Gymnasiums zu Erfurt. 1 [2. Unterteil]: Die Lehrer des Erfurter Gymnasiums 1561–1911. Erfurt 1911, 31–32 (Nr. 18).

L(udwig) Wiese, Lebenserinnerungen und Amtserfahrungen. 1.²Berlin 1886, 13.

Johannes Biereye, Erfurt in seinen berühmten Persönlichkeiten. Eine Gesamtschau (Sonderschriften der Akad. gemeinnütziger Wissenschaften zu Erfurt 11). Erfurt 1937, 60 = DBA II, 760, 391.

Io(annes) Theoph. Kreyssig, Epistula ad F. Kritzium editorem et interpretem Sallustii doctissimum de Sallustii Crispi historiarum lib. II reliquiis ex palimpsesto Toletano erutis. Meißen (Misenae) 1852. 22 S.

Max Hoffmann, August Böckh. Lebensbeschreibung und Auswahl aus seinem wissenschaftlichen Briefwechsel. Leipzig 1901, 80 (Auszug aus einem Brief von Kritz an Böckh vom 27. Okt. 1848). 471 (Kritz war ein Schüler Böckhs, SS 1819ff.).

Briefe von und an Chr. Aug. Lobeck und K. Lehrs. Leipzig 1894, 105 (K. G. Zumpt an Lobeck, 12. Juli 1830, zur Sallustausgabe).

Pfarrerbuch der Kirchenprovinz Sachsen. Bd. 5: Biogramme Kn – Ma. Hg. vom Verein für Pfarrerinnen und Pfarrer in der Evang. Kirchenprovinz Sachsen e. V. Leipzig 2007, 164 (s. v. Kritz, Justus Christoph).

Referenzdaten

Dieser Artikel

Permalink: Teuchos-Biogramm Kritz Justus Friedrich
Sammlung: Philologische Biographien
Verfasser: Wilt-Aden Schröder
Online-Version erstellt: 2010-11-25
Letzte Aktualisierung: 2012-11-29

Normdaten

VIAF ID: 52444422 (Personal)
GND-Nummer: 116546948 (Person)

externe Links zur Person

Deutsche Biographie (sofern Eintrag zu GND-Nummer 116546948 dort vorhanden)
Wikipedia-Personensuche von Christian Thiele (sofern Eintrag zu GND-Nummer 116546948 dort vorhanden)

Wilt-Aden Schröder